tydzień / miesiąc / rok

Los meses del año - miesiące:

el enero - styczeń

el febrero - luty 

el marzo (czyt. marfo) - marzec 

el abril - kwiecień 

el mayo (czyt. majo) - maj 

el junio (czyt. hunio) - czerwiec 

el julio (czyt. hulio) - lipiec 

el agosto - sierpień 

el septiembre - wrzesień 

el octubre (czyt. oktubre) - październik 

el noviembre (czyt. nobiembre)- listopad 

el diciembre (czyt. difiembre)- grudzień 

Días de la semana - dni tygodnia:

el lunes - poniedziałek

el martes - wtorek

el miércoles (czyt. mierkoles) - środa

el jueves (czyt. hłewes) - czwartek

el viernes (czyt. biernes) - piątek

el sábado - sobota

el domingo - niedziela

oraz: 

el invierno (czyt. inbierno)— zima
la primavera (czyt. primawera)— wiosna
el verano (czyt. berano)— lato
el otoño (czyt. otonio)—  jesień


la estación lluviosa (czyt. la estafion juwiosa)— pora deszczowa
la estación seca (czyt. estafion seka)— pora sucha

el segundo — sekunda 
el minuto — minuta 
la hora (czyt. la ora)— godzina 
el día — dzień 
la semana, el septenario — tydzień 
la quincena (czyt. la kinfena)— dwa tygodnie/15 dni 
el mes — miesiąc 
el semestre — 6 miesięcy/semester 
el año (czyt. el anio) — rok 
el lustro — 5 lat 
el decenio, la década — 10 lat, dekada 
el siglo — wiek 

Określanie daty:

¿Qué fecha es hoy? (czyt. ke fecia es oj) - jaka jest dziś data?

konstrukcja odpowiedzi: 

Es + el + liczebnik porządkowy + de + miesiąc

Przykładowo:

Es el once de enero. - Jest 11 grudnia. 

Es el diez de marzo. - Jest 10 marca.

Es el tres de julio.- Jest 3 lipca. 

¿Cuándo es tu cumpleaños? (czyt. kłando es tu kumpleanios) - kiedy są twoje urodziny?

Rodzajniki i ich rodzaje.

W języku hiszpańskim wyróżniamy:



   1. rodzajniki nieokreślone 

     r.męski                                                            r. żeński 

l.poj.        l.mn.                                                l.poj.          l.mn.

un          unos                                              una               unas

 Kiedy ich używamy? 

• gdy mówimy o czymś po raz pierwszy, np.:

Esto es un perro. - To jest (jakiś) pies.

• używamy po czasowniku "hay" (czyt. aj) - znajdować się, być, np.: 

En mi cocina hay unos ratones. - W mojej kuchni są myszy.

• gdy mówimy o jakiejś niekonkretnej rzeczy, jednej z wielu, np.:

Necesito un doctor. - Potrzebuję (jakiegoś) lekarza

• używamy w znaczeniu: jakiś/jakaś, jakikolwiek/jakakolwiek + na końcu zdania dodajemy "cualquiera" - jakikolwiek, np.:

Ponte unos pantalones cualquiera. - Załóż jakieś spodnie.

• jako liczebnik "jeden" lub niekreślony kilka, np.:

Tengo un gato. Se llama XYZ. - Mam jednego kota. Nazywa sie XYZ.

Tengo unas amigas. Nos conocemos desde hace mucho tiempo. - Mam kilka przyjaciółek. Znamy się od dawna. 

• mówiąc o nie do końca znanej rzeczy, np.:

Un día iré a Indias. - Pewnego dnia pojadę do Indii. 

   2. rodzajniki określone

       r.męski                                                         r.żeński

l.poj.          l.mn.                                             l.poj.         l.mn.

el               los                                               la                las

Kiedy ich używamy?

• gdy mówimy o znanej nam rzeczy, np.:

Esto es un gato. El gato es feo. - To jest kot. (un-mowa o nim po raz pierwszy). Ten kot jest brzydki. (el-już była o nim mowa wcześniej, znamy go)

• gdy mówimy o czymś w znaczeniu ogólnym, gdy rodzajnik jest bliski znaczeniu zaimka "każdy", np.:

El hombre es peligroso para el medio ambiente. - Człowiek jest niebezpieczny dla środowiska naturalnego. ("człowiek" - czyli każdy z nas)

• z rzeczownikami abstrakcyjnymi, np.:

El amor es eterno. - Miłość jest wieczna.

• określenia czasu (np. dni tygodnia, godziny itp.)

El lunes a las cuatro de la tarde. - W poniedziałek o 16:00

• tytuły i zwroty grzecznościowe, np.:

La señora López es muy amable (czyt. La seniora Lopes es muj amable) - Pani López jest bardzo miła. 

• przy stronach świata, niektórych nazwach geograficznych, np. przed nazwami ulic, placów, rzek, wysp i mórz:

El Nilo es el río más largo del mundo. - Nil jest najdłuższą rzeką świata. 

• używamy w wyrażeniach z odmienionym słowem "todo" - wszystko, każdy (r.męski: l.poj.: todo,  l.mn.: todos,  r.żeński: l.poj.:toda,  l.mn.:todas), np.:

Todas las mujeres pueden votar. (czyt. Todas muheres płeden wotar) - Wszystkie kobiety mogą głosować.

Estudian todos los días. - Uczą się cały dzień.

"todo" dodajemy zaraz przed rodzajnikiem określonym.

Która godzina?

Znając liczby bez problemu możemy odpowiedzieć na pytanie:

¿Que hora es? (czyt. ke ora es?) - która godzina? 

Na powyższe pytanie odpowiadamy: 

Son las ...(godzina)... (czyt. son las) - Jest... (np. 10.00)

UWAGA!

Zwrot "Son las" odnosi się do każdej godziny z wyjątkiem pierwszej! Gdy będziemy chcieli powiedzieć godzinę, w której użyjemy sformułowania "pierwsza" - nie ważne czy za dziesięć pierwsza, czy punkt pierwsza, czy po pierwszej, ale pierwsza - będziemy używać "Es la"

A co z kwadransem i wpół do...? 

Najlepiej zobrazuje to poniższy schemat:

Przykłady są najlepsze do zobrazowania zasad, tak więc:

12.41-> Es la una menos diecinueve. 

12.45-> Es la una menos cuarto.

1.00 -> Es la una en punto.

1.15 -> Es la una y cuarto.

1.30 -> Es la una y media.

2.05 -> Son las dos y cinco. 

6.15 -> Son las seis y cuarto.

8.30 -> Son las ocho y media.

10.00->Son las diez en punto.

¿A qué hora? (czyt. a ke ora?) – o której godzinie? 

odpowiadamy:

A las... (np. tres) - o trzeciej

Lubię to!

A teraz coś, na co każdy chyba natknął się w internecie a mianowicie "me gusta" czyli lubię to.
Czasownik GUSTAR (lubić) występuje w dwóch formach:

•  gusta, gdy odnosi się do czasownika (np. estudiar - studiować) , kilka czasowników (np. estudiar y salir - studiować i wychodzić), rzeczownik (np. el futbol) 
• gustan, gdy rzeczownik występuje w liczbie mnogiej (np. los coches (czyt. los kocies) - auta) lub wymienionych jednocześnie jest kilka rzeczowników (np. el cine y el teatro - kino i teatr)

Odmiana przez osoby: 

ja lubię - ( a mi) me gusta/gustan .... 

ty lubisz - ( a ti) te gusta/gustan... 

on/ona/pan(i) lubi - ( a el/ella/Vd) le gusta/gustan... 

my lubimy - ( a nosotros/nosotras) nos gusta/gustan... 

wy lubicie - (a vosotros/vosotras) os gusta/gustan... 

oni/one/państwo lubią - ( a ellas/ellos) les gusta/gustan...

określenie stopnia:

me gusta/n mucho - bardzo lubię 
me gusta/n un poco - trochę lubię 
me gusta/n bastante - dość lubię 
no me gusta/n - nie lubię 
no me gusta/n mucho - nie za bardzo lubię 
no me gusta/n nada - wcale nie lubię

Ja też / Ja nie

Znajdujemy 4 określenia. 

A mi si.

A mi no.

A mi tambien. 

A mi tampoco. (czyt. A mi tampoko)

Z dwoma pierwszymi określeniami już na pierwszy rzut oka nie mamy problemu z ich określeniem i tłumaczeniem. A mi si (a ja tak) - odpowiedź na czyjeś stwierdzenie "nie lubię", A mi no (a ja nie) - odpowiedź na czyjeś stwierdzenie "lubię to". A co z "A mi tambien" oraz "A mi tampoco" ?

Przyjrzyjmy się przykładom: 

A: A mi me gusta salir con amigos. (czyt. A mi me gusta salir kon amigos) - Lubię wychodzić ze znajomymi. 

B: A mi tambien. - Ja też // A mi no. - Ja nie

.

widzimy, że określenie "A mi tambien" jest potwierdzeniem i powtórzeniem cudzych upodobań, czyjegoś "lubię to".  Zdanie zawsze przeciwstawne do "A mi no".

A: A mi no me gusta cantar. - nie lubię śpiewać 

B: A mi tampoco. - Ja też. // A mi si. - A ja lubię.

zauważmy, że "A mi tampoco" jest potwierdzeniem cudzych uprzedzeń i negatywnych emocji do pewnych rzeczy, potwierdzamy cudze "nie lubię tego". Zdanie zawsze przeciwstawne do "A mi si". 

Me gusta español.

stary czy młody?

Znając już odmianę czasownika "mieć" oraz znając liczby, możemy określić swój lub czyjś wiek.


A: ¿Cuántos años tienes? (czyt. kłantos anios tienes) - Ile masz lat? (ty)
B: Tengo ...(liczba)... años.  (czyt. tengo (.ile?.) anios).  - Mam (.ile? . ) lat. (ja)



Przykładowo:

Mam 25 lat:
Tengo veinticinco años. (czyt. tengo bejntifinko anios)

Ona ma 46 lat.
Tiene cuarenta y seis años. (czyt. tiene kłarenta i sejs anios)

Macie 18 lat.
 Tenéis dieciocho años. (czyt. tenejs dieciocio anios)


Z powyższych przykładów można zauważyć, że nie jest konieczne podawanie osoby w odpowiedzi (ja, ty itd.) ze względu na odmieniony czasownik "tener-mieć", który sam naprowadza nas na osobę, o którą chodzi w zdaniu.

Umiesz liczyć?

A może by tak po hiszpańsku? Żaden problem!

cero - 0

uno - 1

dos -2

tres - 3

cuatro (czyt. kłatro)- 4

cinco (czyt. finko) - 5

seis - 6

siete - 7

ocho (czyt. ocio) - 8

nueve (czyt. nuewe) - 9

diez- 10

once (czyt. onfe) - 11

doce (czyt. dofe) - 12

trece - 13

catorce (czyt. katorce) - 14

quince (czyt. kłinfe) - 15

dieiseis - 16

diecisiete - 17

dieciocho (czyt. dieciocio) - 18

diecinueve (czyt. diecinuewe) - 19

veinte (czyt. bejnte) - 20

veintiuno (czyt. bejntiuno) - 21

veintidos (czyt. bejntidos) - 22

veintitres (czyt. bejntitres) - 23

...

treinta (czyt. trejnta) - 30

treinta y uno (czyt. trejnta i uno) - 31

treinta y dos (czyt. trejnta i dos) - 32

treinta y tres (czyt. trejnta i tres) - 33

...

cuarenta (czyt. kłarenta) - 40

cuarenta y uno (czyt. kłarenta i uno) - 41

cuarenta y dos (czyt. kłarenta i dos) - 42

cuarenta y tres (czyt. kłarenta i tres) - 43

....

cincuenta (czyt. finkułenta) - 50

cincuenta y uno (czyt. finkułenta i uno) - 51

cincuenta y dos (czyt. finkułenta i dos) - 52

...

sesenta - 60

sesenta y uno - 61

sesenta y seis - 66

...

setenta - 70

setenta y uno - 71

setenta y dos - 72

...

ochenta (czyt. ocienta) - 80

ochenta y uno (czyt. ocienta i uno) - 81

ochenta y ocho (czyt. ocienta i ocio) - 88

...

noventa (czyt. nowenta) - 90

noventa y uno (czyt. nowenta i uno) - 91

noventa y dos (czyt. nowenta i dos)- 92

...

cien - 100

ciento uno - 101

Mieć czy być...?

Tym razem mieć! :)
Zajmiemy się bowiem odmianą czasownika "mieć" w czasie teraźniejszym.

TENER - mieć

yo tengo (czyt. jo tengo) - ja mam

tú tienes (czyt. tu tienes) - ty masz

el/ella/Usted tiene (czyt. el/eja/usted tiene) - on/ona/pan(i) ma

nosotros/nosotras tenemos (czyt. nosotros/as tenemos)- my mamy

vosotros/vosotras tenéis (czyt. wosotros/as tenejs) - wy macie

ellos/ellas/Ustedes tienen (czyt. ejos/ejas/ustedes tienen)- oni/one/państwo mają 

Ach, ta rodzina!

Czyli rodzina po hiszpańsku:

la madre - mama

el padre - tata

el abuleo / la abuela - dziadek / babcia

el tío / la tía - wujek / ciocia 

el primo / la prima - kuzyn / kuzynka 

el hijo / la hija (czyt. el iho/la iha) - syn / córka

el hermano / la hermana (czyt. el ermano/la ermana) - brat / siostra

el suegro / la suegra - teść / teściowa

el sobrino / la sobrina - siostrzeniec,bratanek / siostrzenica

el niño / la niña (czyt. el ninio/la ninia)- dziecko (moje)

el cuñado / la cuñada (czyt. el kunado/la kunada) - szwagier / szwagierka

el yerno / la nuera (czyt. el jerno/la nuera) - zięć / synowa

el nieto / la nieta - wnuk / wnuczka

el marido / la mujer (czyt. el marido/la muher) - mąż / żona

el esposo / la esposa - mąż / żona

Być albo nie być...

Przedstawiam odmianę w czasie teraźniejszym jednego z ważniejszych czasowników - być.

SER - być

yo soy (czyt. jo soj) - ja jestem

tú eres (czyt. tu eres) - ty jesteś

el/ella/Usted es (czyt. el/eja/usted es) - on/ona/Pan(i) jest

nosotros/nosotras somos (czyt. nosotros/as somos) - my jesteśmy

vosotros/vosotras sois (czyt. wosotros/as sois) - wy jesteście

ellos/ellas/Ustedes son (czyt. ejos/ejas/ustedes son) - oni/one/Państwo są

Rodzaj męski a rodzaj żeński.

rodzaj MĘSKI                                                                            rodzaj ŻEŃSKI
l. poj.        l. mn.                                                                       l. poj.          l.mn.

el              los                                                                            la                 las


Rodzaju męskiego są:

• rzeczowniki oznaczające osoby/zwierzęta płci męskiej: 

el hombre (czyt. el ombre) - mężczyzna
el padre - tata
el toro - byk

• nazwy geograficzne: rzeki, morza, góry, oceany

el Nilo

• nazwy dni tygodnia, miesięcy, lata

el lunes - poniedziałek

• liczebniki: 

el uno - 1
el dos - 2

• rzeczowniki zakończone na: o, or, aje (czyt. ahe), ema

Rodzaju żeńskiego są:

• rzeczowniki oznaczające osoby/zwierzęta płci żeńskiej

la mujer (czyt. la muher) - kobieta
la madre - mama
la vaca (czyt. la waka)- krowa

• litery alfabetu

la a
la b

• rzeczowniki zakończone na: a, ción, sión, dad, tad, tud, umbre,ez

WYJĄTKI!

la mano - ręka
la radio - radio
la moto - motor
la foto - zdjęcie
el día - dzień
el mapa - mapa
la flor - kwiat
el corazón (czyt. korazon) - serce
el idioma - język



Tworzenie rodzaju żeńskiego od rodzaju męskiego:

Jeśli chcemy utworzyć rodzaj żeński od słówka w rodzaju męskim które kończy się na "-o" możemy zmienić ta męską końcówkę na żeńską "-a"
Przykładowo:

el abogado -> la abogada - adwokat 
el gato -> la gata - kot

Jeśli rzeczownik w rodzaju męskim kończy się na spółgłoskę, dodajemy do niego końcówkę "-a".
Przykładowo:

el profesor -> la profesora
el director -> la directora

Liczba mnoga bez tajemnic!

Zasady tworzenia liczby mnogiej w języku hiszpańskim są identyczne jak w języku angielskim.
Dla niewtajemniczonych przedstawiam je niżej:

Jeżeli rzeczownik kończy się na spółgłoskę - dodajemy końcówkę "-es"

Jeżeli rzeczownik kończy się na samogłoskę - dodajemy końcówkę "-s"

A także:

el (rodzajnik męski) przechodzi w los
la (rodzajnik żeński) przechodzi w las


Przykłady:

la camisa (czyt. la kamisa) -> las camisas (czyt. las kamisas) - koszula/koszule
el desayuna (czyt. el desajuna) -> los desayunas (czyt. los desajunas) - śniadanie/śniadania
el avión (czyt. el awion) -> los aviónes (czyt. los awiones) - samolot/samoloty


UWAGA!

Gdy wyrazy w liczbie pojedynczej zakończone są na "-s" nie zmieniają swojej formy w liczbie mnogiej!
Przykładowo:

el martes - los martes (wtorek)

WYJĄTKI:
el mes - los meses (miesiąc)
el autobus - los autobuses

Gdy wyrazy kończą się na "-z", w liczbie mnogiej zmieniają swoją końcówkę na "-ces"
Przykładowo:

el pez -> los peces (ryba)


Wyrazy występujące tylko w liczbie mnogiej:
 las gafas - okulary
las tijeras - nożyczki  (czyt. las tiheras)

Wyrazy występujące tylko w liczbie pojedynczej:
la sed - przeziębienie
la hambre - głód (czyt. la ambre)

Czas na przedstawienie.... się! :)

Przedstawiać się będziemy za pomocą czasownika " llamarse "  (czytamy: jamarse), który jest czasownikiem zwrotnym - ale o tym na końcu.


Na początku, tak na marginesie podaję osoby w języku hiszpańskim:

 ja - yo (czyt. jo )
ty - tú ( czyt. tu )
on/ona/pan(i) - el / ella / usted (czyt. el / eja / usted )
my - nosotros (chłopcy lub chłopcy + dziewczyny) / nosotras (same dziewczyny) (czyt. nosotros/as)
wy - vosotros / vosotras (czyt. wosotros / wosotras)
oni/one/państwo - ellos / ellas / Ustedes (czyt. ejos/ejas/ustedes)


A teraz zapoznamy się z odmianą czasownika " llamarse - nazywać się "

me llamo (czyt. me jamo)

te llamas (czyt. te jamas)

se llama (czyt. se jama)

nos llamamos ( czyt. nos jamamos)

vos llamais (czyt. wos jamais)

se llaman (czyt. se jaman)

A: ¿ Cómo te llamas ? (czyt. komo te jamas) - Jak się nazywasz? 

B: Me llamo ...(imię)...  ¿Y tú? (czyt. I tu? ) - Mam na imię .... A ty? 

nombre (czyt. nombre ) - imię

apellido (czyt. apelido) - nazwisko 

A teraz słowo o czasownikach zwrotnych. 

Są to czasowniki, które w bezokoliczniku kończą się na "-se". Takim przypadkiem jest czasownik nazywać się, czyli llamarse.  

Gdy mamy do czynienia z takim czasownikiem, końcówkę "-se" przenosimy przed czasownik, tworząc osobny wyraz, który razem z czasownikiem odmieniamy dla konkretnej osoby. Ta końcówka ma jedną odmianę dla wszystkich czasowników zwrotnych, czyli

me + odmieniony czasownik w 1. os. l. poj.

te + odmieniony czasownik w 2 os. l. poj.

se + odmieniony czasownik w 3 os. l. poj.

nos + odmieniony czasownik w 1 os. l. mn. 

vos + odmieniony czasownik w 2 os. l. mn.

se + odmieniony czasownik w 3 os. l. mn. 

przykładowo: 

llamarse -> me llamo 

O witaniu się słów kilka...

Pierwsze wrażenie podobno jest najważniejsze... a pierwsze słowo?

Zacznijmy więc naukę i naszą podróż w języku hiszpańskim od przywitań, a przy okazji spójrzmy na pożegnania.


saludos - przywitania

• ¡Hola! - cześć ( czytamy: ola )
• ¡Buenos días! - dzień dobry ( czytamy: błenos dias )
• ¡Buenas tardes! - dzień dobry (po południu) (czytamy: błenas tardes )
• ¡Buenas noches! - dobry wieczór (czytamy: błenas nocies )

despedidas - pożegnania 

• adiós! - do widzenia (czytamy: adios )
• Hasta luego! - na razie! (czytamy: asta luego )
• Hasta pronto! - na razie! (czytamy: asta pronto )
• Hasta mañana! - do jutra! ( czytamy: asta maniana )
• Chao! - pa! (czytamy: ciao )